Cenne znalezisko na polu rolnika z Gruszczyna

W 1985 roku, a więc dokładnie 40 lat temu, podczas prac ziemnych prowadzonych w okolicach Jeziora Swarzędzkiego, znaleziono miecz żelazny. Nie znamy miejsca, gdzie ów artefakt znaleziono i tym samym nie znany jest także kontekst znaleziska. W konsekwencji nie ma możliwości jego dokładnego datowania. Stopień zniszczenia również utrudnia kwalifikację miecza do określonego typu, co ułatwiłoby określenie jego wieku. Po badaniach archeologicznych artefakt został oddany właścicielowi pola mieszkańca Gruszczyna, który przekazał go swojemu synowi. Ten zaś wyprowadził się do Konina i nie ma z nim kontaktu.

Sam miecz badany przez Tomasza Kasprowicza, znanego, poznańskiego archeologa, posiada rękojeść dwuręczną i jest dość dobrze zachowany choć nie zupełnie. Widać, że głownia o długości 57 cm, posiadająca dwa zbrocza, zachowała się częściowo, gdyż przed wiekami prawdopodobnie została złamana lub rozpadła się pod wpływem niekorzystnych warunków. Kształt głowicy (prostopadłościan) należy do rzadko występującego  typu na ziemiach polskich, a chronologia miecza zawiera się między końcem XV wieku a początkiem wieku XVI.

Znalezisko, które prawdopodobnie już przestało fizycznie istnieć, było jedynym egzemplarzem dawnej, średniowiecznej broni związanej z ziemią swarzędzką[1]. Szczęśliwie przetrwał opis i na tej podstawie możliwe było wykonanie jego dokładnej repliki. Wiadomo, że replika to nie to samo co oryginał, ale jest ona także dowodem na to, że historia ziemi swarzędzkiej mogła mieć burzliwe momenty.

Oczywiście pojawiają się pytania: skąd wziął się miecz akurat w tym miejscu? Czy jest śladem, zapomnianej bitwy albo potyczki, a może pojedynku? Jeśli tak, to kto z kim walczył i dlaczego? Wydaje się to nieprawdopodobne, ale może ktoś - rycerz lub rabuś - miecz zgubił?

Replikę wykonała pracownia płatnerska Piotra Wojtaka w Wieliczce, a będzie można ją oglądać od końca maja b.r. Artysta rzemieślnik postanowił wykonać replikę miecza gruszczyńskiego i przekazać go regionalistom swarzędzkim - za darmo. Co więcej - opłacił nawet koszty wysyłki miecza firmie kurierskiej, która już wywiązała się z zadania.

Panie Wojciechu - dziękujemy!

Antoni Kobza

fot. Piotr Wojtak

[1] Inne artefakty znalezione w obszarze miasta i gminy Swarzędz to m.in. znalezione przypadkowo fragmenty

naczyń glinianych, kafli, rogowych narzędzi, przęślików, grzęzideł - pochodzące z różnych epok i okresów

historycznych.