Rok prof. Józefa Rivoliego

15 grudnia 2022 r. w Sali Białej Bazaru Poznańskiego zainicjowany został rok prof. Józefa Rivoliego w 100. rocznicę nadania tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Poznańskiego. Inauguracja roku Rivoliego miała miejsce podczas seminarium Polskiego Towarzystwa Leśnego oraz Wydziału Leśnego i Technologii Drewna Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.

Uchwałą Senatu Uniwersytetu  Poznańskiego z 15 grudnia 1922 r. prof. Józefowi Rivoli oraz Marii Skłodowskiej-Curie i Romanowi Dmowskiemu, zostały nadane tytuły doktora honoris causa. Były to pierwsze doktoraty h.c. Uniwersytetu Poznańskiego. Uroczystość wręczenia dyplomu doktora h.c. nauk leśnych temu seniorowi polskich leśników odbyło się 4 listopada 1923 r. Ten wybitny leśnik, podróżnik, wydawca - własnym nakładem wydawał miesięcznik „Przegląd Leśniczy", autor wielu publikacji o tematyce leśnej był mocno związany z terenem gminy Swarzędz.

Urodził się 3 października 1838 r. w Nowej Wsi (nazwa niemiecka Neudorf) koło Swarzędza. Od 1957 r. Nowa Wieś jest w granicach miasta. To okolica gdzie dzisiaj są Skansen i Muzeum Pszczelarstwa im. prof. R. Kosteckiego oraz dwór, potocznie określany mianem pałacyku - Pałacyk pod lipami. Według informacji Antoniego Kobzy ojciec Rivoliego, po którym został obdarzony imieniem, od roku 1838 r. dzierżawił od domeny swarzędzkiej folwark Nowa Wieś. Z pewnością Józef nie urodził się w pałacyku, który jest z końca XIX wieku. Wtedy, zdaniem A. Kobzy, mógł tam być domek przypominający chałupy chłopskie, może z lepszych materiałów, może trochę większy, ale to wszystko.

Od 1.10. 1873 r. J. Rivoli był wykładowcą w założonej w Żabikowie, z inicjatywy i dzięki środkom hr. Augusta Cieszkowskiego z Wierzenicy, Wyższej Szkoły Rolniczej im. Haliny. W półroczu zimowym 1874/74 wykładał przedmioty: nauka hodowania lasów, meteorologia ogólna. Z tą jedyną polską wyższą uczelnią na ziemiach zaboru pruskiego związany był do 1875 roku. 52 lata życia poświęcił na aktywność, najpierw w Centralnym Towarzystwem Gospodarczym (CTG) dla Wielkiego Księstwa Poznańskiego, a potem Towarzystwie Leśnym. Wydział Leśny CTG utworzono 19.12.1866 r. (z Hipolitem Trąmpczyńskim i Hipolitem Cegielskim przyczynił się do jego powstania) był przewodniczącym jego Sekcji Południowej. W 1881 r. przejął kierownictwo Wydziału, pełniąc funkcję przewodniczącego do 1908 r., wówczas Wydział przekształcił się w Towarzystwo Leśne w Wielkim Księstwie Poznańskim, został jego prezesem, sprawował tę funkcję do stycznia 1918 r.

13 czerwca 1881 r. 15 osób z CTG i gości, w tym 8 członków Wydziału Leśnego pod przewodnictwem J. Rivoliego zwiedzało szkółkę leśną hr. Augusta Cieszkowskiego koło Wierzenicy (zanikłe dziś Pawłówko). Mimo deszczu, obejrzano wszystkie osobliwości ciekawej obszernej i starannie pielęgnowanej szkółki, gdzie wszystkie ważniejsze gatunki drzew rosną. Potem odbyły się próby terenowe dwóch pługów leśnych.

Rozmawiano też na temat utworzenia stacyi doświadczalnej leśnej w Wierzenicy, w budynku zwanym do dziś „Akademia". Cieszkowski wybudował go po śmierci żony z przeznaczeniem na wyższą szkołę rolniczą jej imienia. We wrześniu 1919 roku odbyło się pierwsze posiedzenie Rady Wydziału Rolniczo-Leśnego, a 1 października Wydział rozpoczął swoją działalności, jako trzeci w strukturach Wszechnicy Piastowskiej (od 10 kwietnia 1920 r. zmiana nazwy na Uniwersytet Poznański, dziś im. A. Mickiewicza). Pierwszym jego prodziekanem został prof. Józef Rivoli. WR-L nawiązywał do tradycji i dorobku powstałej w 1870 r. szkoły żabikowskiej, a J. Rivoli był po niemal półwieczu żywym łącznikiem między obiema uczelniami. Zmarł 16 lutego 1926 r. Jest patronem ulic w Swarzędzu i Zalasewie (to ta sama ulica), w Luboniu (Żabikowo jest dziś częścią tego miasta), Poznaniu.

Dziękujemy prof. Małgorzacie Mańce za udostępnione materiały.

Ewa J. i Włodzimierz Buczyńscy